'Sportiviteit? Ja, nee, dat soort dingen gebeuren hier niet' 26 januari 2016

Naar een veiliger sportklimaat
Sport is leuk! Niet voor niets staan ieder week miljoenen Nederlanders op en rond sportveld, baan of bad. Sport brengt mensen samen. Zorgt dat ze gezond blijven. Maar vooral dat ze plezier hebben. Meestal dan. Want soms gaat het mis.

Een scheldpartij, wat duw- en trekwerk of een serieuze vechtpartij. Dat wil niemand. Sportplezier, daar gaat het om. Daarom werken sportbonden en NOC*NSF sinds 2012 - in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport - aan het actieplan ‘Naar een veiliger sportklimaat (VSK)’. Hoe? Door bestuurders, trainers, coaches, scheidsrechters of juryleden te leren hoe je sportplezier stimuleert. En om in te grijpen als het fout gaat. Zo houden we sporten leuk!

Maar hoe pak je dat aan? Waar begin je en wie doet wat? Vragen die veel verenigingen hebben. Daarom zijn er verschillende opleidingen, workshops en toolkits beschikbaar. Voor iedereen binnen de vereniging. Van bestuurder, trainer en coach tot scheidsrechter en jurylid. En niet te vergeten: sporters en hun ouders.
Bron: www.veiligsportklimaat.nl

door: Hikmet Weeling
In mijn bezigheden bevind ik mij dagelijks langs een veld, op een tribune of met blauwe slofjes over mijn schoenen heen langs een wedstrijdbad. Deze momenten gaan gepaard met gesprekken over de vereniging, met soms een voltallig en soms een afvaardiging van het bestuur. Soms in pak tegenover mij zittend, soms in poloshirt al coachend, want er was even niemand om de pupillen te trainen, rennend langs de lijn.
Steeds weer stel ik de vraag hoe veilig het nu eigenlijk is bij desbetreffende vereniging. De mooiste antwoorden heb ik de afgelopen jaren aangehoord. 'Perfect geregeld. Wij hebben sleutelplannen voor ál onze kleedkamers' en 'We hebben een vast clubje stewards als ons eerste elftal thuis speelt' tot 'Al onze trainers hebben een Verklaring Omtrent Gedrag (VOG)' maar vooral 'Sportiviteit? Ja, nee, dat soort dingen gebeuren hier niet'. Veiligheid is een gevoel.
Mede door de aanpakken vanuit het VSK-programma, merk ik dat er een duidelijke transitie onder sportbesturend Nederland is. Van de 'Nee dat gebeurt hier niet' naar de 'Nee dat willen we hier niet'. Maar hoe krijg je een dergelijk proces op gang? Hoe borg je de sociale veiligheid? Hoe krijg je daarvoor draagvlak binnen jouw vereniging? En hoe maak je hier ook nog eens tijd voor? Kortom: hoe ga je aan de slag met gedrag?!

Vitaliteit als codewoord
Vitaliteit is het codewoord. Natuurlijk een makkelijk containerbegrip, maar het is wel de kern. Is jouw vereniging financieel gezond, heb je voldoende technisch, maar vooral pedagogisch opgeleid kader (trainers/leiders/coaches), moet jij mensen teleurstellen omdat je simpelweg minder wedstrijden hebt dan dat je geschoolde scheidsrechter/juryleden hebt?
Hoe vitaler jouw vereniging is, hoe meer sportiviteit & respect er heerst op en rond het speelveld. De winst zit vooral in het creëren van een veilige sportomgeving en dat start met het belonen van gewenst gedrag binnen jouw vereniging. Al te vaak merk ik dat we pas ingrijpen als er aanleiding is om in te grijpen. Gewenst gedrag wordt als normaal beschouwd, waardoor we het niet meer benoemen, het niet groot maken en zelfs geen oog voor hebben. Als je gewenst gedrag gaat belonen, kom je minder vaak in ongewenst of zelfs onacceptabel gedrag terecht. Natuurlijk is dit erg menselijk. Als ik zelf ’s avonds op de bank naast mijn oudste zoon zit en mijn telefoon gaat, met de naam van de trainer van mijn zoon in het scherm brandend, denk ook ik: 'wat heeft hij uitgespookt?' Sterker nog, ik weet zeker dat mijn zoon dezelfde gedachte heeft.
• 'Met Hikmet'
• 'Hey, met Jason'
• 'Joh, Jason. Wat kan ik voor je doen'
• 'Nou, ik heb de afgelopen weken eens op Ryan zitten letten. En steeds als de training is afgelopen helpt hij mij met het opruimen van de materialen. Sterker nog, hij roept zelfs zijn teamgenootjes erbij om mee te helpen. Vind ik echt onwijs goed van hem en dat vertelde ik hem gisteren ook. Wilde het jou ook even meegeven. Fijne avond nog.'

Maar wat als zich dan wél een incident afspeelt? Dan moet je iemand op zijn of haar gedrag aanspreken en terugvallen op afspraken binnen de vereniging. Om dit proces te waarborgen, gaat het om uitspreken, afspreken en aanspreken. Je spreekt uit met elkaar wat je vindt, je spreekt af in welke hoedanigheid je dit doet en je spreekt elkaar aan als mensen zich niet aan de afspraken houden.
Het is niet alleen een lijstje aan de muur van de gymzaal of de elf regels op de website. Het is een totaalproces waarin je met elkaar bepaalt wat voor een cultuur er binnen een vereniging aanwezig is. Het fundament in dit principe start met een zoektocht naar wat je als vereniging bent. Wat is jouw bestaansrecht als vereniging. Vragen als 'wat onderscheidt ons van andere?', 'waar zijn we trots op?, 'wat zal hier nou nooit veranderen?'.

Zoektocht
Dit doe je in een proces waarin je met de leden van jouw vereniging op zoektocht gaat naar deze principes. Zij zijn immers de vereniging! Vanuit dit proces kun je doorstappen naar het bepalen van jullie gewoontes, gebruiken en waar jullie naar toe willen. Op deze manier bepaal je cultuur en spreek je uit wat je vindt. Zo werk je aan een betrokken en vitalere vereniging. Echt mét elkaar. Het benoemen van het belangrijk vinden is niet voldoende. Het vraagt om tijd, liefde, aandacht en binden en verbinden. Maar dit levert uiteindelijk zoveel meer op.

Naar een veiliger sportklimaat
Diverse sportbonden bieden ondersteuningsmiddelen aan vanuit het programma ‘Naar een veiliger sportklimaat'. Neem met jouw sportbond contact op en vraag naar de mogelijkheden! Veel ondersteuningsprogramma’s zijn kosteloos voor verenigingen of tegen een beperkte bijdrage.
Voor meer informatie: www.veiligsportklimaat.nl
Hikmet Weeling (1982) heeft een achtergrond in de sportpsychologie, is alumni van het Johan Cruyff Institute en eigenaar van Positief Leiden. Hij houdt zich dagelijks bezig met het pedagogisch ontwikkelen van sportkader en het beleidsmatig ondersteunen van sportverenigingen. Diverse sportbonden, gemeenten en (internationale) clubs behoren tot zijn opdrachtgevers. Daarnaast is hij als columnist en gastspreker actief. Vader van drie jongens en sportgenieter pur sang. Voor meer informatie: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.